در صفحه بندی یا صفحه آرایی کتاب، سامان بخشیدن به عناصر باید به نحوی باشد که بیننده را از طریق اطلاعاتی که در صفحه قرار داده شده، هدایت کند وردر مطالعه و درک بهتر مطالب موثر باشد. عناصر طراحی، حروف و گرافیک باید به شیوهای نظم یابند که مطالب صفحه به آسانی قابل خواندن باشند و خواننده را به پیگیری مطالب ارائه شده ترغیب کنند، برای این منظور، معمولا طراح از برخی شیوههای خاص استفاده میکند تا عناصر درون صفحه را انتظام بخشد.
اصول و قواعد صفحه آرایی
در طراحی و صفحه آرایی کتاب اصول و قواعدی وجود دارد که هم به عنوان سفارشدهنده و هم به عنوان طراح و صفحهآرا، باید با آنها آشنا باشید، شناخت و استفاده از این اصول و قواعد میتواند در رسیدن به یک صفحهآرایی خوب راهگشا و تاثیرگذار باشد. برای آشنایی با این موارد میتوانید مقاله اصول صفحه آرایی مطالعه کنید. همچنین در صفحه آرایی ترکیب بندی از اهمیت ویژهای برخوردار است، یک ترکیب بندی حرفهای در صفحه آرایی میتواند متن و محتوای شما را جذابتر و خواندنیتر کند. برای آشنایی با این موضوع مقاله ترکیب بندی در صفحه آرایی را مطالعه کنید.
قبل از شروع صفحه آرایی بهتر است ابتدا دسته بندی کتابها را بشناسید، با قطع کتابها آشنا شوید و سپس به صفحه آرایی کتاب بپردازید.
دسته بندی کتاب ها
شناخت دسته بندی کتاب ها در طراحی و تولید کتابها لازم است. بطور معمول کتابها را از نظر موضوعی و گروه سنی به انواع مختلفی تقسیمبندی می کنند. کتاب ها از نظر دسته بندی موضوعی به بخشهای شعر، داستانی، عمومی و تخصصی، آموزشی و کمک آموزشی، واژهنامه و دایره المعارف تقسیم می شوند، همچنین دستهبندی کتاب ها از نظر گروه سنی به دو گروه کودک و نوجوان و بزرگسال تقسیمبندی می گردند. در بخش کودک و نوجوان تقسیمبندی دیگری نیز وجود دارد، که کتابها را بر اساس سن مخاطب در گروههای الف/ب/ج/د/هـ قرار داده می شوند.
قطع کتاب ها
به اندازه طول و عرض هر برگ کتاب قطع میگویند. در جهت استفاده آسانتر یا متناسب با نیاز و کاربرد کتاب، برای کتابها قطعهای مختلفی در نظر گرفته شده است. در واقع انتخاب ابعاد و نوع قطع کتاب متناسب با نوع و سایر ویژگیهای محتوایی کتاب و عاملی مهم مثل کاهش دور ریز کاغذ هنگام برش در چاپ انتخاب میشود. همچنین قطعهای مختلف کتاب از جهت نوع کاربری و توجه به حمل و نقل و نگهداری آسان کتاب نیز مورد توجه قرار میگیرد، به این صورت که برای کتابهایی که ممکن است افراد بیشتر به همراه خود داشته باشند از قطع های کوچکتر استفاده میشود.
رایجترین قطع کتاب وزیری میباشد که در موضوعات و کاربردهای مختلف از آن استفاده می شود. بعد از وزیری، رقعی و جیبی بعنوان دیگر قطع های رایج شناخته می شوند که همانند وزیری در موضوعات مختلف از این ابعاد بهره گرفته می شود. از قطع خشتی بطور معمول برای کتابهای کودکان و از قطع رحلی بیشتر برای کتاب های نفیس و هنری استفاده می شود. (برای آشنایی با قطع های استاندارد کتاب به مقاله قطع های استاندارد کتاب مراجعه نمایید)
پیش از آغاز انتخاب قطع کار و شروع صفحه آرایی، توجه به موضوع کتاب از نکات حائز اهمیت است و بسته به نوع کتاب و موضوع آن باید قطع مناسب را انتخاب کرد. بطور مثال کتابهایی با موضوعات شعر و رمان اغلب در قطع رقعی و کتب آموزشی و دانشگاهی در قطع وزیری میباشند.